On bir ayın sultanı Ramazan geldi. Bu mübarek ay Müslümanlar için ifade ettiği anlam nedir? Ramazan’ı Şerifin İslâm’daki yeri ve önemi konusunda neler söylemek istersiniz?

* Ramazan ayının bir Müslüman için neyi ifade ettiğini aslında Sezai Karakoç’un çok güzel bir sözüyle açmak istiyorum. Karakoç, ‘Ruhun yıllık revizyonudur’  der Ramazan için. Ramazan ayının Müslümanların hayatında farklı bir yeri vardır. Bu farklı konumun temel sebebi, bu mübarek ayın, Kur’an’ın nazil oluşunun yıldönümü olması ve bu sebeple oruçla taçlandırılmış bulunmasından kaynaklanmaktadır. On iki aylık zaman dilimi içinde Ramazan ayını üstün kılan ve ona ayrı bir anlam yükleyen işte bu özelliktir. Yani Ramazanın Kur’an’ın indirildiği ay olmasıdır. Bunun için Ramazan ayı fazilet bakımından diğer aylardan üstün tutulmuştur. Bu bile Müslümanların bu aya farklı bir gözle bakmasına yeterlidir. Müslümanlar ibadetlerinin en önemlilerinden biri olan Oruç’u bu ayda yerine getiriyorlar. Teravih namazı ve Sadaka-ı Fıtr var. Zekatın bu ayda verilmesi şart değil ama Müslümanlar bu ayı tercih ediyorlar. Bu ayda itikaf da önemli bir ibadettir. Hz. Peygamberimiz son on gün yapardı. Yoğunlaştırılmış bir programdır Ramazan Müslümanların hayatında. Müslüman kendi manevi hayatını yenilemek için önemli bir fırsatı yakalamış oluyor.

BU AY TAM BİR NEFİS TEZKİYESİDİR

Bu mübarek ayı milletimiz nasıl geçirmeli, neler yapmalı? Tavsiyeleriniz nelerdir?

Dünya hayatının meşgaleleri içinde insan kimi zaman nefsinin dürtülerine boyun eğerek günahlara dalabilir. Önemli olan, hatayı fark ettikten sonra hatada ısrar etmemek ve Cenâb-ı Hakka yönelerek tövbe edip bağışlanma dilemektir. Günahın peşinden yapılacak içten bir istiğfar ve tövbe, günahın bağışlanmasına vesile olur. Bunun yanında Yüce Allah, kulun hatasından dönmesi, bağışlanması ve kendisine yönelmesi için başka fırsatlar da tanımıştır. İşte bu çerçevede Müslüman için günlük, haftalık ve yıllık arınma fırsatları sunmuştur. Müminin bu şekilde daima kendini arındırma imkanı vardır. Bütün mesele, samimi ve içten bir arınma tutkusuyla arınmak, gerekeni yapmaktır.

Nefsini tezkiye eden yani onu kötülüklerden, dinen çirkin sayılan şeylerden, fuhşiyattan günahlardan ve her türlü isyandan arındırıp temizleyerek benliğine İslami duyarlılık kazandırabilen kimse kurtuluşa ve mutluluğa erecektir. Ama benliğini kötülüklerin ve isyanın  karanlıklarına gömen,  böylece bir bakıma kendini uçuruma yuvarlayan, benliğini günahlara ve  çirkinliklere yuvarlamaya elverişli hale getiren de kaybedecek ve hüsrana uğrayacaktır.

Tezkiye, temizlemek, geliştirmek, feyizlendirip büyütmek ve temize çıkarmak demektir. Nefsin tezkiyesi yani arındırılması derken burada kastedilen, onu kirletecek küfür, cahillik, kötü duygular, yanlış inançlar ve kötü ahlâk gibi günahkarlık ve ahlâkî düşüklükten temizlemek ve iman, ilim, irfan, iyi ve hayırlı işler, güzel ahlak gibi takva hasletleriyle terbiye edip ilahi tecelliyata mazhar olacak hale getirmektir.

MÜLTECİLER BİZE ALLAH’IN EMANETİ

Ülkemizin ve Ortadoğu’nun en büyük sorunu son bir yıldır, mülteciler sorunu. Suriyeli mülteciler ile ilgili ülkemiz ağır bir yükün altında.  Ensar, muhacir bağlamında konuya insanlarımız nasıl bakmalı?

B Cenab-ı Hakk’ın bize emanet olarak gönderdiği kardeşlerimiz var. Bazı şehirlerin yükü çok ağırlaştı maalesef. Yükü ağırlaşan bu şehirlerimiz adeta o yükün ağırlığı altında zorlanmaya başladılar. Bu bir vakıa. O mümin kardeşlerimizin şunu hatırda tutmaları gerekiyor. Bunlar yurtlarından zorla çıkarılmış ve muhacir konumuna düşmüş insanlar. Bunlara ensar olmak bir mümin için çok büyük bir nasiptir. Çok büyük imkanları olanlar olabilir ama onlara nasip olmaz ama öteki tarafta imkanları kısıtlı olanlara ensar olmak nasip olur. Cenab-ı Hakk, bunu nasip ettiyse bunu kıymetini bilmeliyiz. Ufak bir hayrın çabanın ne kadar büyük bir dönüşler kazandıracağının farkında olmak gerekiyor.  Belki Cenab-ı Hakk bu yüzden bazı büyük felaketlerden bizi koruyor. Sabırla ve metanetle yardım etmek lazım. İnşallah Müslümanların bu parçalanmışlığı, bölünmüşlüğü bir an önce sona erer.

ÇOCUKLARA KİMLİK AŞISIDIR RAMAZAN

Ramazan ayını diğer aylardan farklı kılan özellikleri nelerdir hocam?

On bir ayın içinde Ramazan ayını farklı kılan özellikler vardır. Kur’an-ı Kerim’in bu ayda indirilmiş olması önemlidir. İnsanlara hidayet ve yol gösterici olması için bu ayda gönderilmiştir mübarek kitap. Bu bile Müslümanların bu aya farklı bir gözle bakmasına yeterlidir. Sadece, Ramazan ayı oruçla taçlandırılmıştır.  Müslümanlar ibadetlerinin en önemlilerinden biri olan Oruç’u bu ayda yerine getiriyorlar. Teravih namazı ve Sadaka-ı Fıtr var. Zekatın bu ayda verilmesi şart değil ama Müslümanlar bu ayı tercih ediyorlar. Yoğunlaştırılmış bir programdır Ramazan Müslümanların hayatında. Müslüman kendi manevi hayatını yenilemek için önemli bir fırsatı yakalamış oluyor. Müslüman kimliğinin ve şahsiyetinin oluşmasında Ramazan’ın önemli bir fonksiyonu var. Hem kişinin kendi hayatında hem ailesinde hem çocuklarında İslam’i kimlik aşısı yapma bakımından Ramazan’ın önemli bir işlevi olduğunu söyleyebiliriz.

İNFAK İMAN EDENLERİN VASFIDIR

Ramazan ayı iyiliklerin de ayı olarak bilinir. Yardımlaşmanın ve paylaşmanın bereketidir bir diğer adı. Bu bağlamda neler ifade etmek istersiniz?

Ramazan-ı Şerif’in Müslüman’a kazandıracağı paylaşma bilinci bambaşkadır. Zaten oruç tutmak suretiyle açların halini düşünmeye başlayacaktır Müslüman. Diğer taraftan yoksulluk çekenleri düşünmeye başlayacaktır. Müslüman’ın en önemli özelliklerinden birisi Kur’an-ı Kerim’in hemen ilk ayetlerinde iman edenlerin vasfı olarak ‘infak’ geçmektedir. İnfak, Müslümanların paylaşma bilincini ve o vasfını ortaya koyan bir terimdir. Allah’u Teala’nın kendisine verdiği nimetlerin o kişiye bir emanet olduğu şuuruyla onun mümin kardeşleri ile paylaşabilen ve Ramazan’da bunun şuuruna varan Müslüman hayatında yeni bir sayfa açmış demektir.

Ramazan ayının toplumsal uyarılarının yanı sıra bireysel bazı mekanizmaları da harekete geçirildiği biliniyor. Sizce Ramazan ayı bireye bir otokontrol mekanizması sunuyor mu?

Müslümanların hep birlikte ibadet hayatında yoğunlaşmaları ve daha yüksek bir İslami şuurla hareket etmeye başlaması onları kötülüklerden uzaklaştırmaktadır. Belki külliyen ortadan kaldırmıyor, ama belli oranda bir azalma yaşanmaktadır. Şeytanların zincire vurulması ve rahmet kapılarının sonuna kadar açılması durumunu müminler fiili olarak yaşamaya başlıyor. Günahların daha az işlenmesine, onlardan daha çok sakınılmasına, manevi bakımdan daha fazla yenilenmeye, hataların telafisi için gayret göstermeye sevk ediyor. Bu ise gözle görülür bir şekilde İslam’i hayatın yaşandığı her ortamda müşahade edilebilir. Başka zamanlarda çok rahat bir takım günahlar işleyen insanlar Ramazan ayında biraz daha dikkatli, biraz daha sorumluluk bilinci ile günahlardan uzak durmaya çalışıyorlar. Ramazan ayının böyle de bir rahmet iklimi var.

AYRILIK VE GAYRILIĞA KARŞI İLK ADIM

Diyaneti İşleri Başkanlığı’nın Takvim’de Birlik ile ilgili çalışmaları sonuç verdi. Bu çalışmalar ümmetteki ayrılığa da bir son vermenin ilk adımı olarak görülebilir mi?

Hicri Takvim Kongresi çok önemli bir adım idi. Bunun temel hedeflerinden birisi Avrupa ve Amerika’daki sorunları çözmek içindir. Aynı şehirde yaşayan insanlar, farklı zamanlara göre ibadetler yapıyorlardı. Aynı mescidlerde bile insanlar farklı günlerde bayram yapıyorlardı. En azından bu sorunların çözümü açısından önemli bir karar alındı bu kongreden. Bu kararın ve bu kongrenin neticesinin İslam ülkelerinde de yankı bulacağını ve bir süre sonra da bunların dikkate alınacağını düşünüyoruz. Karar merciinde olan bazı insanlar belki şimdi bunu uygulamayabilirler ama bu sefer sorgulanacaklar. Bunu izah etmek zorunda kalacaklar.

BU AY KİMLİĞİMİZİ MUHAFAZAYA YARDIMCI OLUR

Dünyevileşme günümüz Müslümanların karşılaştığı en büyük bireysel sorunların başında geliyor. Ancak Ramazan ayı da uhrevi yönü ağır basan mübarek bir ay. Bu açıdan bakılınca nasıl bir yorum yaparsınız?

* Hz. Peygamber, dünyada en çok itaat edilen insandır. Bir dediği iki edilmeyen biridir. Ama başında taç bulunan hiçbir hükümdara böylesine bir itaat ve sevgi nasip olmamıştır. Bir dediği iki edilmeyecek olan, devlet başkanı konumunda bulunan ve istediği zaman her türlü maddi imkanı elde edecek durumda olan Rasullulah (SAV) hasırın üzerinde yatmaya devam etmiş, zaman gelmiş açlıktan karnına taş bağlamış. Ancak elinde avucunda ne varsa Ashab-ı Suffe’ye onları aktarmış. Peygamber ailesi olarak şunu hedef almışlar; örnek bir aile.  Toplumun en düşük geçim standardı olan insanların seviyesinde kendilerini tutmak suretiyle örnek bir yaşantı ortaya koymuşlar. Bu da şimdi bizim içinde bulunduğumuz nimetler, dünyevileşme, adeta eşyaya, paraya, makama, mülke taparcasına ortaya çıkan hareketlerin ne kadar yanlış olduğunu ortaya koyan bir örnektir Rasullullah (SAV)’in hayatı. Savaşlardan elde edilen ganimetleri kendi için saklamamış, Müslümanlara dağıtmış. Buna rağmen hasırın üzerinde yatmaya devam etmiş. Dünyevileşme karşısındaki durumumuzu değerlendirirken, Peygamberimizin yaşantısını göz önünde bulundurmamız gerekiyor.

MALIN SEVGİSİ KALBE YERLEŞTİRİLMEMELİ

* Mehmet Akif, ‘Kim bu dünyada kazanmazsa ekmek parası dostunun yüzkarası düşmanın maskarası’ diyor ya, Müslüman muhakkak çalışacak, ekmek parasını kazanmak için çaba sarf edecektir. Ayeti kerimede müminlerin vasıfları anlatılırken, bazı alimlerimiz bunu ‘O müminler ki zekat vermek için çalışırlar’ diyerek, ‘Zekat verirler yerine, zekat vermek için çalışırlar’ şeklinde aktarıyorlar. Bunun anlamış şudur. Müslüman elbette dünyada geçimini sağlamak, başkalarına yardımcı olmak için çalışacak. Hem kendi kazancını temin edecek ve hem de başkalarına yardımda bulunacak. Ama asla ve asla malın sevgisini kalbine yerleştirmeyecek. Hz. Mevlana’nın bir benzetmesi bunu çok güzel örnekliyor. Mevlana, ‘Gemi suyun üzerinde iken su onu taşır. Ama geminin içerisine girmeye başlarsa su gemi batar’  diyor. Dünyevileşme karşısındaki durumumuzu böyle değerlendirmeliyiz. Makam mevki olsun, mal mülk olsun bunların araç olduğunu hiç unutmamak ve araç olarak görmek Allah’u Teala’nın bizi imtihan ettiğinin farkında ve şuurunda olmamız gerekiyor. Unutursak eğer o zaman Allah korusun, dünyevileşmenin içinde ne İslami kimliğimizi muhafaza edebiliriz ve ne şahsiyetimizi koruyabiliriz ne de İslami manada üzerimize düşen sorumlulukları yapabiliriz.

KÖTÜ SOFRA FAKİRİN OLMADIĞI SOFRADIR

İftar davetleri, bizim kültürümüzde önemli bir yere sahip. İftar programları ile ilgili neler söylemek istersiniz?

Elbette, imkanı olan aileler, Ramazan ayında bir takım kendi imkanları çerçevesinde sofralar kurup diğer müminler ile paylaşabilirler. Bu çok güzel bir uygulamadır. Bir tarafta içki içilen bir ortam diğer tarafta da iftar sofrası. Aynı mekanda aynı yerde. Bir Müslüman’ın bunu iyi düşünmesi gerekir. Bu tür tabloların oluşmaması için hassasiyet gösterilmesi gerekir, sakınılması lazımdır. Rasullullah (SAV)’in bize verdiği ölçüleri unutmamız gerekiyor. O şöyle buyuruyor; ‘Zenginlerin çağrılıp da fakirlerin çağrılmadığı sofra en kötü sofradır’ Bu konuma düşmemek gerekiyor. Müslüman’ın paylaşma bilincini kaybetmemesi gerekiyor. Hele hele en kötü istismar ibadetlerin ve İslam’ın bize meşru kılmış olduğu bir takım taat ve hasenatın istismar edilmesidir. Başkalarına yemek yedirme ve doyurma İslam’ın bize tavsiye ettiği bir uygulamadır. Hele hele aç insanları doyurma İslam’ın bize emrettiği bir uygulama. Ama bunu normal bir durumdan çıkarıp, bir gösterişe dönüştürürsek bu sefer İslam’ın bu emrini istismar etmiş konuma düşmüş oluruz. Dini mubin İslam’ın bize emrettiği zekat var. Çok önemli bir emir. Toplumda sosyal adaleti sağlayacak en önemli vasıtalardan birisi. Eğer herkes zekatını eksiksiz verirse toplumda fakirlik diye bir şey kalmaz. Zekatın sarf edilecek yerleri açık ve net bir şekilde ifade edilmiş. Ama buralara değil de başka yerlerde kullanılırsa bu sefer o ibadet istismar edilmiş olur. Hangi ibadet olursa olsun, bunu kendimiz için bir prestij kazanmak bir konum elde etmek için yaparsak bu sefer Allah’ın rızasını unutmuş oluruz. Yaptığımız her hayır ve hasenatı muhakkak Allah’ın rızasını gözeterek yapmamız gerekiyor. Burada ise ihlas devreye giriyor. Müslüman ihlaslı olmalı. Her hareketi ve tavrı ihlaslı olmalı. İmam Nebevi diyor ki, ‘Düşünceleri yaratılmışların değerlendirmesinden arındırmaktır’ Çok harika bir tarif. Yapılan her hareket ve işi Allah’ın rızası için yapmak, ‘şu ne der bu ne der’ diyerek değil. Yaptığınız işe Allah’tan başka şahit aramamak anlamına gelir bu. Oruç, bu bakımdan ihlası gerektiren ibadetlerden bir tanesidir.

İSLAM, İNSANI YAŞATMAK İÇİNDİR

Terör örgütleri  ile İslam, silah ve ölümle anılır bir hale getirilmeye çalışılıyor. Siz ise daha önce “İslam, insanı yaşatmak için gelmiştir” demiştiniz.  Konuyu biraz açar mısınız?

Meselenin arka planını stratejistler muhakkak değerlendiriyorlardır. Arka planının masum olmadığı ise aşikardır. Hayat; Cenab’ı Hakk’ın vermiş olduğu en büyük nimettir. Öldürmek değil, İslam’ın gayesi, asla değil. Bunun için de insan hayatı İslam’ın korunmasını hedef koyduğu 5 temel esastan biridir. ‘İnsan hayatının, malının, inancının, neslin korunması, aklın korunması’ dinin önceliğidir. Bizim açımızdan ise meselenin önemi şudur. Nasıl oluyor da Müslüman gençler, pervasızca kan dökecek, üstelik birbirlerinin kanını dökecek konuma gelebiliyorlar. Burada muhakkak ki, o gençlerin içinde yaşadığı ortamlarda karşılaştıkları büyük acılar ve sıkıntıların büyük rolü vardır. Ya da içinde yaşamış oldukların toplumlarda dışlanmışlığın etkisi vardır. Ama İslam’da temel kural şudur. ‘Kişinin dokunulmazlığı insan olmasıyla alakalıdır. İnsan ise Allah’u Teala onun hayatını dokunulmaz kılmıştır.’ Yüce kitabımız ise ‘nefs’ diyerek Müslüman ve Gayri Müslim olarak ayırmadan insanın öldürülmesini yasaklıyor. İnsanın öldürülmesi ya hukuki bir husus veyahut ise savaş ortamı (kafirlerle)  ile alakalıdır. Ama Müslüman toplumlar içinde ‘cihat yapıyorum’ adı altında yapılanlar çok büyük yanlıştır. Afganistan’ın işgalinden bu yana 11,5 milyon Müslüman öldürüldü. Ve bunları öldürenlerin büyük bir kısmı da birbirlerinin kardeşleri. Bu tabloyu göz önüne almamız gerekiyor. Gençlerimizi, neslimizi bu bağlamda şuurlandırmamız gerekiyor.

İSLAM, HEPİMİZİ KARDEŞ KILMIŞTIR

Her yıl bir temayı öne çıkarıyor başkanlığımız. Bu yıl ise ‘Gelin gönülleri bir edelim’ temasıyla Ramazan ayını idrak edeceğiz. Bilal’ı Habeşi, Selman’ı Farisi, Suheybi Rumi ve Hz. Ebubekir, Hz Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali. İslam tam olarak bir kardeşlik tablosunu ortaya koymuş.  Bir tarafta Kureyş’in ileri gelenleri diğer tarafta farklı yerlerden gelenler var. Bunları kardeş yapmış bir dinin mensuplarıyız biz. Bu kardeşliği hiçbir zaman unutmamalıyız. Ramazan’ın bize bu kardeşliği yeniden hatırlatmasına ve bu kardeşliği yaşamamızda ise mahrum kalmamalıyız. (Ahmet Açıkay)